Brunssum

Dinsdag 10 april 2018

Voorzitter,

De SP vindt het  zeer belangrijk dat raadsleden integer zijn en dat het bestuur van onze gemeente van onbesproken gedrag is.

De vraag is echter of deze aanpak waar wij vandaag over moeten besluiten, ons echt vooruit helpt. 

Waar het om de raadsleden gaat stelt u voor om raadsleden te adviseren om vrijwillig een Verklaring Omtrent Gedrag (= VOG) te overleggen en een individueel risicoprofielgesprek aan te gaan. 

Dit wordt nadrukkelijk niet verplicht gesteld en dat kan nu ook niet omdat dit nu in strijd is met het passief kiesrecht in de Grondwet. 

Het kan alleen verplicht worden indien de wet veranderd wordt. En dat gaat zo goed als zeker niet gebeuren omdat het om een grondwetswijziging gaat.

Als een vrijwilliger van een speeltuinvereniging geen VOG overlegt kan deze vrijwilliger uitgesloten worden. Maar een kandidaat-raadslid kan toch gewoon net zo goed raadslid worden als hij weigert een VOG over te leggen of als hij zo'n verklaring omtrent gedrag niet kan krijgen omdat hij iets op zijn kerfstok heeft.

In feite komt dit er dus op neer dat we vandaag deze zogenaamde nieuwe aanpak wel kunnen aannemen maar er is geen enkele garantie dat die VOG's van aanstaande raadsleden er komen en we kunnen het niet afdwingen.

Ditzelfde geldt voorlopig ook voor kandidaat-wethouders: op dit moment is een VOG en een BKR-registratie nog niet wettelijk verplicht, ook al overweegt de minister dit in de toekomst bij wet te eisen.

Dus ook hier kan nu geen consequentie aan verbonden worden als de kandidaat-wethouder weigert om een VOG of een BKR-registratie te overleggen, kunnen we dat niet afdwingen. Het is wachten op maatregelen van de minister van binnenlandse zaken.

Voor de duidelijkheid: wij zijn er niet op tegen dat er VOG's en dergelijken gevraagd worden. Onze zorg zit er in dat, juist omdat dit niet afdwingbaar is, het een lege huls zal blijven. Ik kom daar zo meteen op terug met een voorstel.

Wij hebben wel moeite met het voorstel om de commissie voor de Geloofsbrieven zo'n zware taak te geven bij de fasen wanneer er sprake is van enig risico bij een kandidaat-wethouder. Deze commissie van drie raadsleden krijgt immers een belangrijke rol bij het adviseren van de raad om de benoeming aan te houden en of er nader onderzoek gedaan moet worden. 

Onze voorkeur is dat er een bovenlokale commissie ingesteld wordt zoals de minister van plan is. Omdat het protocol voor de commissie pas komende zomer klaar is, en vooral gaat spelen bij wethouders die later of in een volgende periode benoemd worden vragen wij ons af of het dan toch niet mogelijk is dat er in de tussentijd met de provincie contact opgenomen wordt om te kijken of er voorzien kan worden in een bovenlokale commissie.

Alle goede bedoelingen van dit voorstel ten spijt twijfelen wij eraan of deze nieuwe aanpak de integriteit echt vooruit helpt. Want waar kan je elkaar nu echt op aan spreken nadat je ingestemd hebt met dit stuk? En wie weegt af wat er moet gebeuren? Je bent puur afhankelijk van elkaars goede wil omdat sancties ontbreken. 

Wij zijn van mening dat wij als raad en college - en wellicht met deskundigen van buitenaf - moeten overleggen en bespreken wat wij verstaan onder integriteit in het openbaar bestuur. Er zijn immers bijvoorbeeld heel wat grijze gebieden als het gaat om belangenverstrengeling of de schijn van belangenverstrengeling. Hoe gaan wij daarmee om? Wat doen wij in geval van twijfel. Zijn wij als raadsleden allemaal bereid om een VOG te overleggen, een risicoanalyse aan te gaan, welke lijn houden we daarbij aan en waar kunnen wij elkaar op aanspreken?

En wat doen wij als een kandidaat-wethouder geen VOG kan overleggen? Wordt hij dan ook niet benoemd?

Laten wij van integriteitsbeleid geen papieren tijger maken maar laten wij serieus met elkaar de discussie aan gaan en afspreken waar wij elkaar op aan kunnen spreken.

De SP vindt het een gemiste kans als we nu hals over kop een voorstel aannemen en niet met elkaar de discussie op weg naar echte verbeteringen aan gaan.

Wij doen daarvoor een voorstel via een motie.